با گسترش فناوری‌های ارتباطی و شبکههای اجتماعی، روش‌های تبلیغات و بازاریابی نیز تحولات چشم‌گیری را پیش رو داشته‌اند. یکی از این روش‌ها بازاریابی ویروسی است که به عنوان راهی نوین برای افزایش شناخت و ترویج محصولات شناخته می‌شود. بازاریابی ویروسی امکان گسترش سریع و همچنین بهبود ارتباطات میان مشتریان و برند را فراهم میکند. در این مقاله به معرفی مفهوم بازاریابی ویروسی، انواع و استراتژی‌های آن، مزایا و چالش‌های آن، راهکارها و مثال‌های موفق آن پرداخته خواهد شد.
بازاریابی ویروسی چیست؟
بازاریابی ویروسی یا وایرال مارکتینگ (Viral Marketing) روشی است که در آن شرکت‌ها و برندها از طریق انتشار محتواهای جذاب و ویروسی با استفاده از شبکههای اجتماعی، پیامرسان‌ها، وبلاگ‌ها و سایر روش‌های ارتباطی تلاش می‌کنند تا مخاطبان خود را به اشتراک گذاری محتوا و ترویج برند و محصولات‌شان ترغیب کنند. هدف اصلی بازاریابی ویروسی ایجاد انتشار سریع و گسترده‌تر محتوا و افزایش شناخت برند است.
محتواهای بازاریابی ویروسی معمولا شامل ویدیوها، تصاویر، میم‌ها، مطالب جذاب و خلاقانه و هر نوع محتوایی است که توانایی جلب توجه مخاطبان و ترغیب آنها به اشتراک گذاری آن را داشته باشد. این محتواها با استفاده از روش‌هایی مانند هنجاریابی اجتماعی، محتوای با ارزش، هیجان‌انگیز و چالشی تلاش می‌کنند تا مخاطبان را به اشتراک گذاری محتوا و معرفی برند و محصولات به دیگران ترغیب کنند.
تاریخچه بازاریابی ویروسی
تاریخچه بازاریابی ویروسی به طور معمول با ابتدای انتشار و استفاده از اینترنت و شبکههای اجتماعی در دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شده است. در زیر تاریخچه مهم بازاریابی ویروسی را بررسی خواهیم کرد:
- دهه ۱۹۹۰: با رونق استفاده از اینترنت و ایجاد شبکههای اجتماعی اولیه مانند ایمیل و مسنجرها، اینترنت به عنوان یک وسیله برای انتشار سریع پیام‌ها و محتواهای تبلیغاتی به کار گرفته شد.
- دهه ۲۰۰۰: با ظهور وبلاگ‌ها، ویدیوهای آنلاین و شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و یوتیوب فرصت‌های جدیدی برای بازاریابان جهت ایجاد محتوای ویروسی و تبلیغات فراهم شد.
- دهه ۲۰۱۰: با رشد شبکههای اجتماعی مانند توییتر، اینستاگرام و لینکدین و افزایش استفاده از تلفن‌های همراه بازاریابی ویروسی به عنوان یک استراتژی موثر برای تبلیغات و انتشار محتواها به اوج خود رسید.
- امروزه: امروزه بازاریابی ویروسی به عنوان یک استراتژی اساسی در رقابت‌های تجاری استفاده می‌شود. ابزارهای متنوعی برای ایجاد و انتشار محتوای ویروسی از جمله ویدئوها، تصاویر، میم‌ها، چالش‌ها و تبلیغات تعاملی در دسترس قرار گرفته است.
انواع بازاریابی ویروسی
بازاریابی ویروسی دیجیتال یک روش بازاریابی دیجیتال است که از انتشار محتوا و پیام‌ها به صورت ویروسی توسط خود مخاطبان بهره می‌گیرد. این روش موجب افزایش شناخت برند، افزایش تعامل با مخاطبان، افزایش فروش و انتشار سریع محتوا می‌شود. هر کدام از این استراتژی‌ها می‌توانند بر اساس نوع کسب و کار و مخاطبان هدف به کار گرفته شوند. همچنین ترکیب چندین روش می‌تواند نتیجه بهتری را به همراه داشته باشد. انواع بازاریابی ویروسی در ایران عبارتند از:
- محتوای ویدیویی ویروسی
- مسابقات و چالش‌های شبکههای اجتماعی
- تبلیغات محتوای تعاملی
- تخفیفات و پاداش‌ها برای تشویق به اشتراک گذاری
- محتوای خلاقانه و جذاب
- استفاده از تکنیک‌های احساسی
- تبلیغات کاربران
- کمپین‌های هشتگ گذاری
- بازی‌های آنلاین پرطرفدار و ویروسی
- ایجاد ارتباط با مخاطبان
- استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند واقعیت مجازی و اپلیکیشن‌های مختلف
مزایا و فواید بازاریابی ویروسی
بازاریابی ویروسی دارای مزایا و فواید متعددی است که به شرکت‌ها و برندها کمک میکند تا شناخت برند و ترویج خرید محصولات خود را بهبود دهند. با توجه به اینکه وایرال مارکتینگ مزایا و فواید متعددی دارد، باید توجه داشت که این نوع بازاریابی ممکن است دارای ریسک‌ها و محدودیت‌هایی نیز باشد. برای مثال عدم کنترل کامل بر انتشار محتوا، امکان انتقال اشتباه اطلاعات و چالش‌های حقوقی ممکن است مسائلی باشند که در طراحی و اجرای استراتژی بازاریابی ویروسی باید مورد توجه قرار گیرند. در زیر به برخی از مزایا و فواید وایرال مارکتینگ اشاره می‌کنیم:
افزایش شناخت برند و محصول
یکی از اصلی‌ترین مزایای بازاریابی ویروسی افزایش شناخت برند و محصول شرکت‌ها و مجموعه‌های مختلف در جامعه است. با انتشار محتواهای جذاب و خلاقانه که به شکل ویروسی در فضای دیجیتال منتشر می‌شوند و مخاطبان نیز ترغیب به اشتراک گذاری این محتواها با دیگران می‌شوند به شناخت برند و محصولات کمک بزرگی می‌کنند و به صورت سریع و گسترده‌تری این روند افزایش می‌یابد.
گسترش سریع و طبیعی
یکی از ویژگی‌های تبلیغات ویروسی در بازارهای نوظهور قابلیت گسترش سریع و طبیعی آن میان مردم و مخاطبان هدف است. زمانی که محتواهای بازاریابی ویروسی توسط مخاطبان به اشتراک گذاشته می‌شوند، این محتواها به سرعت و به صورت طبیعی در فضای دیجیتال منتشر می‌شوند. این روند گسترش بدون نیاز به هزینه‌های بزرگ تبلیغاتی، رقابت و تلاش بیشتر از سوی شرکت‌ها باعث می‌شود که وایرال مارکتینگ بسیار سریع و موثر در دسترس مخاطبان قرار بگیرد و در جامعه هدف زبانزد مردم شود.
کاهش هزینه‌های تبلیغاتی
بازاریابی ویروسی می‌تواند هزینه‌های تبلیغاتی را به طور قابل توجهی کاهش دهد و همچنان بازدهی بالایی داشته باشد. زمانی که محتواهای بازاریابی ویروسی توسط مخاطبان به اشتراک گذاشته می‌شوند، این مخاطبان به عنوان منابع طبیعی تبلیغات برای برند و محصول عمل می‌کنند؛ به این ترتیب نیاز به هزینه‌های بزرگ تبلیغاتی که معمولا در تبلیغات سنتی صرف می‌شود کاهش می‌یابد.
ایجاد تعامل و مشارکت
بازاریابی ویروسی می‌تواند باعث ایجاد تعامل بیشتر با مخاطبان و مشارکت آنها در فرآیند بازاریابی شود. به طور مثال زمانی که مخاطبان محتواهای بازاریابی را به اشتراک می‌گذارند در واقع در فرآیند ترویج برند و محصول نقش بزرگی ایفا می‌کنند. این مشارکت باعث افزایش ارتباط با مخاطبان از جمله مخاطبان هدف می‌شود و در نتیجه احتمال خرید و وفاداری به برند افزایش می‌یابد.
افزایش فروش و درآمد
یکی از اهداف اصلی و دغدغه هر کسب و کار افزایش فروش و درآمد است که بازاریابی ویروسی می‌تواند در افزایش فروش و درآمد شرکت تاثیرگذار باشد. زمانی که محتواهای وایرال برای گروه‌های جدیدی از مخاطبان منتشر می‌شوند، احتمال خرید محصولات برند افزایش می‌یابد و در نتیجه فروش و درآمد شرکت نیز افزایش می‌یابد.
چالش‌های بازاریابی ویروسی
تا به اینجای مطلب دانستیم که بازاریابی ویروسی چیست و چه مزایایی برای کسب و کارها دارد. حال بهتر است با چالش‌های پیش رو در این کمپین‌ها آشنا شویم تا بتوانیم در این زمینه موفق عمل کنیم. در ادامه به برخی از چالش‌های وایرال مارکتینگ می‌پردازیم. با توجه به این چالش‌ها و ارائه راهکارهای مناسب برای مدیریت آنها می‌توان در عملکرد موفق بازاریابی ویروسی تاثیرگذار باشد.
کنترل محدود بر روند انتشار محتوا
در بازاریابی ویروسی پس از انتشار محتوا کسب و کارها کنترل کم و محدودی نسبت به روند انتشار آن دارند. کنترل محدود به این معنی است که محتوا ممکن است به سمت و جهتی که شرکت پیش بینی نکرده است، گسترش یابد و ممکن است منجر به شکل گیری تعبیرها و نظراتی منفی درباره برند شود. در نتیجه کنترل بر جریان و مدیریت انتشار محتوا در بازاریابی وایرال چالشی مهم است.
مخاطبان ایجاد کننده محتوا
در بازاریابی ویروسی مخاطبان تبدیل به ایجاد کنندگان محتوا می‌شوند که به این معنی است که کسب و کارها باید توانایی انتشار محتوای جذاب و ویروسی را در مخاطبان خود ایجاد کنند. این موضوع نیازمند طراحی استراتژی‌ها و محتواهای متنوع و جذاب است که توانایی تحریک مخاطبان برای به اشتراک گذاری محتوا را داشته باشند.
حساسیت و قابلیت اشتباه
در وایرال مارکتینگ به دلیل گسترش سریع محتوا و اشتراک گذاری آن حساسیت زیادی وجود دارد و ممکن است اشتباهی در این میان رخ دهد. یک اشتباه در ارائه محتوا ممکن است منجر به تحریک واکنش‌های منفی و انتشار اطلاعات نادرست شود که می‌تواند به ضرر برند منجر شود. در نتیجه دقت در طراحی کمپین و مراقبت در اجرای محتواهای بازاریابی ویروسی ضروری است.
اشباع بازار
در بازاریابی ویروسی بعد از مدتی ممکن است بازار با محتواهای متنوع ویروسی اشباع شده و مخاطبان با حجم زیادی از اشتراک گذاری آن محتوا و یا محتواهای مشابه مواجه شوند. در این حالت ارزش و جذابیت محتواها برای مخاطبان کاهش می‌یابد و وایرال مارکتینگ ما ممکن است نتیجه مطلوب را به دست نیاورد؛ به همین علت تجدید نظر و نوآوری در محتواها ضروری است.
چالش قانونی و اخلاقی
در بازاریابی ویروسی ممکن است مواردی رخ دهد که به لحاظ قانونی یا اخلاقی مشکلاتی در جامعه ایجاد کند. به عنوان مثال ترویج محتوای تبلیغاتی همانند گمراه کردن مخاطبان در ارائه اطلاعات می‌تواند با چالش‌های قانونی و اخلاقی همراه باشد. در نتیجه کسب و کارها بهتر است از رعایت قوانین و مقررات و اصول اخلاقی در بازاریابی ویروسی اطمینان حاصل کنند.
راهکارها برای بازدهی موفق در وایرال مارکتینگ
برای بازدهی موفق در وایرال مارکتینگ می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- طراحی محتوای جذاب
- استفاده از قصه گویی (Storytelling)
- تشویق به اشتراک گذاری
- همبستگی با مخاطبان
- انتخاب راه‌های ارتباطی مناسب
- شبکه سازی اجتماعی
مثال‌های موفق بازاریابی ویروسی
بازاریابی ویروسی باعث شده است که بسیاری از محتواها و کمپین‌ها به صورت ویروسی گسترش یابند و محبوبیت بالایی میان مخاطبان پیدا کنند. در زیر چند مثال از موفق‌ترین بازاریابی ویروسی در گذشته را ذکر می‌کنیم:
Ice Bucket Challenge یک کمپین خیریه بود که در سال 2014 برای جمع آوری پول برای مبارزه با بیماری آلزایمر و مهارت‌های نورونی شروع شد. در این کمپین افراد از یک سطل آب یخ استفاده می‌کردند و آن را بر روی خود می‌ریختند و ویدیوی آن را در شبکههای اجتماعی به اشتراک می‌گذاشتند. این کمپین به سرعت ویرال شد و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان در آن شرکت کردند و مبلغ زیادی برای خیریه جمع آوری شد.
Old Spice با سری تبلیغاتی خنده دار و نوآورانه به نام " The Man Your Man Could Smell Like" معروف شد. این تبلیغات شامل ویدیوهای کوتاه و خلاقانه بود که یک مدل مرد با سبکی طنز آمیز و جذاب در آن حضور داشت. این تبلیغات باعث افزایش فروش محصولات Old Spice شد و به عنوان یکی از بازاریابی‌های ویروسی موفق در تاریخ شناخته می‌شود.
نتیجه گیری
بازاریابی ویروسی یا همان وایرال مارکتینگ به عنوان یک راهکار نوین در ترویج محصولات و افزایش شناخت برند می‌تواند تاثیر قابل توجهی برای کسب و کارها داشته باشد. با استفاده از محتوای جذاب، ارتباطات اجتماعی و شبکههای اجتماعی برندها می‌توانند با استفاده از بازاریابی ویروسی به تعامل بیشتر با مشتریان، افزایش فروش و بهبود جایگاه رقابتی خود بپردازند. با این حال باید به چالش‌هایی که بازاریابی ویروسی با خود به همراه دارد، دقت کرده و استراتژی‌های مناسب برای حل آنها اتخاذ کرد.
سوالات متداول
بازاریابی ویروسی چه مزیت‌هایی دارد؟
بازاریابی ویروسی می‌تواند به افزایش شناخت برند، افزایش تعامل با مخاطبان، افزایش فروش، انتشار سریع محتوا و کاهش هزینه‌های بازاریابی کمک کند.
چه تفاوتی بین بازاریابی ویروسی و بازاریابی از طریق شبکههای اجتماعی وجود دارد؟
بازاریابی ویروسی تلاش میکند مخاطبان خود را به اشتراک گذاری محتوا ترغیب کند و آنها را به سفیران برند تبدیل کند، در حالی که بازاریابی از طریق شبکههای اجتماعی بیشتر بر ترویج برند و فروش تمرکز دارد.
کسب و کارها در بازاریابی ویروسی با چه چالش‌هایی روبرو هستند؟
چالش‌های بازاریابی ویروسی شامل خلق محتوای جذاب و قابل اشتراک، انتشار محتوا در زمان مناسب، توانایی پیش بینی ویروسی شدن محتوا و کنترل روند انتشار محتوا توسط مخاطبان می‌شوند.
راهکارهای بازدهی موفق بازاریابی ویروسی چیست؟
راهکارهای استفاده موفق از بازاریابی ویروسی شامل خلق محتوای خلاقانه و قابل اشتراک، استفاده از افراد تاثیرگذار، ایجاد ارتباط با مخاطبان، ایجاد تجربه تعاملی و استفاده از تکنولوژی مناسب می‌باشد.
انواع بازاریابی ویروسی چیست؟
انواع بازاریابی ویروسی شامل محتوای ویدیویی جذاب، مسابقات و چالش‌های اجتماعی، تبلیغات محتوای تعاملی، تخفیف‌ها و پاداش‌ها به ازای اشتراک گذاری، محتوای خلاقانه، استفاده از تکنیک‌های احساسی، تبلیغات کاربران و بازاریابی از طریق افراد تاثیرگذار می‌باشند.